Digitale drempels: van goede bedoelingen naar chaos
Ik werk al geruime tijd voor verschillende professionals. Toch merk ik dat autisme (ASS) voor velen die er niet dagelijks mee te maken hebben, nog steeds een lastig begrip is.
Zelfs de beste instanties vergeten soms wie hun doelgroep is. Zo ontdekte ik dat op websites van sommige overheidsinstellingen nauwelijks rekening wordt gehouden met mensen die moeite hebben met lezen. Dat kan komen door dyslexie, maar ook door concentratieproblemen. Lange zinnen blijven dan niet hangen.
Lettertype en lay-out spelen hierin een grote rol. Een document vol decoratieve vormen en overbodige afbeeldingen leidt af. Het maakt lezen vermoeiender en minder effectief.
Waarom ik hierover schrijf
Omdat ik merkte dat veel lotgenoten hier tegenaan lopen. Zelf stond ik er nooit zo bij stil, tot mijn nieuwsgierigheid het won. En ja, ik moet bekennen: ook binnen én buiten de doelgroep wordt vaak vergeten het eigen pad schoon te houden.
Teksten zijn te ingewikkeld, de lay-out te druk, of de leesbaarheid wordt simpelweg niet getest.
En ikzelf?
Let ik daar eigenlijk op? Eerlijk gezegd wist ik dat niet. Ik gebruik AI om mijn teksten te controleren, maar kijkt die ook écht naar leesbaarheid? Of alleen naar grammatica en spelling?
Toen ik het vroeg, kreeg ik een duidelijk antwoord: ja, er wordt ook gelet op zinslengte en algemene leesbaarheid. Vaak hoeft er weinig te worden aangepast. Meestal gaat het om spelfouten of om mijn neiging om ADD-achtig te schrijven: van de hak op de tak, minder strak en minder makkelijk leesbaar.
Blijkbaar houd ik er dus al deels rekening mee, maar mijn ADD blijft een valkuil. Daarom wil ik hier in de toekomst bewuster op letten. Om het lezen makkelijker te maken, bied ik bij sommige blogs ook een gesproken versie aan. Meeluisteren en meelezen versterkt de context en maakt het verhaal toegankelijker voor iedereen.
Een voorbeeld: de website van de NVA
De NVA is er voor mensen met autisme. Toch valt mij op dat hun website (autisme.nl) veel te druk is. De homepage staat vol tekst en afbeeldingen, netjes in blokken verdeeld. Op het eerste gezicht lijkt dat overzichtelijk, maar dat is het niet.
De dubbele menubalk, de “Word lid”- en “Doneer”-knoppen die te dicht op elkaar staan, en de krappe plaatsing van informatieblokken zorgen voor een chaotische eerste indruk.
De pagina is bovendien veel te lang. Kort en bondig zou beter werken. Informatie uit de twee menubalken had overzichtelijker in knoppen op de pagina zelf gekund. Het lettertype en de grootte van de menubalk nodigen niet uit om te gebruiken.
En vreemd genoeg: de drie afbeeldingen op de pagina voelen als knoppen, maar zijn niet klikbaar. Dat wekt verkeerde verwachtingen.
En het is niet alleen de NVA die haar doelgroep uit het oog verliest. Uit cijfers van de VNG (vereniging Nederlandse gemeente) blijkt dat ruim de helft van de gemeentelijke websites niet voldoet aan de wettelijke toegankelijkheidseisen. Dat terwijl één op de vier Nederlanders een beperking of minder digitale vaardigheden heeft. Het gevolg? Mensen die juist afhankelijk zijn van gemeentelijke informatie, worden buitengesloten. Denk aan onlogische menu’s, slecht leesbare teksten, ontoegankelijke PDF’s en video’s zonder ondertiteling. Gemeenten hebben niet alleen een wettelijke, maar ook een morele plicht om dit op orde te hebben.
De kern
Een organisatie kan nog zo veel betekenen voor haar doelgroep, maar als de informatie niet leesbaar en overzichtelijk is, schiet ze haar doel voorbij.
Waar moeten bedrijven op letten?
- Wie is mijn doelgroep?
Voor wie maak ik de website? - Wat heeft de doelgroep nodig?
Welke informatie is écht relevant? - Hoe bied ik die informatie aan?
Kort, logisch en zonder ruis.
Voorbeeld: een jaarnota kan onder een duidelijke knop “Financiën”. Andere bijzaken, zoals notulen of ledenvergaderingen, kunnen onder één menu-item worden geplaatst.
De hoofdtaak van de site moet zijn:
- Snel vinden wat je zoekt
- Een overzichtelijke, logische lay-out
- Alleen relevante informatie voor en over de doelgroep
Melees-optie
Sommige instanties organiseren al leesmomenten voor professionals. Mensen uit de doelgroep lezen brieven en documenten vooraf door om te controleren op leesbaarheid, begrijpelijkheid en lay-out. Zo worden fouten preventief opgespoord en wordt de boodschap beter overgebracht.
Slotgedachte: Digitale toegankelijkheid is geen luxe, maar een basisvoorwaarde. Zeker als je zegt er voor je doelgroep te zijn.